Trước khi khóa thiền Vipassana kết thúc, vào ngày thứ 10, các thiền sinh được hướng dẫn một pháp thiền mới, đó là thiền tâm từ (Metta). Nghe tên gọi thôi mà đã cảm thấy một sự nhẹ nhõm, an lạc tỏa ra rồi phải không bạn? Quả thực, ý nghĩa của pháp thiền này rất hay và càng hay hơn khi bất cứ ai cũng có thể dễ dàng thực hiện, ngay cả khi chưa phải là một “tín đồ” thiền môn. Cũng nhờ thiền tâm từ mà Chap đã nhận ra trước giờ mình đã xem nhẹ sức mạnh của sự cầu nguyện đến thế nào.
Metta nghĩa là tình thương thuần khiết, không vụ lợi. Tình thương đó xuất phát từ bản tâm chân thật trong lòng chúng ta. Thực hiện thiền tâm từ là ta tỏa ra những rung động yêu thương, lòng từ tâm, nguyện cầu những điều tốt đẹp đến với tất cả mọi người, mong cho muôn loài đều được hưởng sự an lạc, hạnh phúc và hòa hợp. Trong khóa thiền Vipassana, bạn được hướng dẫn một phương pháp thiền, cũng là con đường giải thoát khổ đau mà đức Phật đã tìm ra. Sự thanh tịnh nơi bạn dần phát triển. Bạn phần nào nhận ra con đường giải thoát khổ đau cho bản thân mình. Giờ đây, bạn thật tâm mong muốn mọi người cùng biết tới phương pháp thực hành này cũng như toàn bộ giáo pháp của đức Phật. Vậy là bạn đang thực hành thiền tâm từ rồi đó.
Thiền tâm từ không chú trọng tới kỹ thuật mà điều quan trọng nằm ở sự phát khởi tâm từ bi, lòng yêu thương nơi thiền giả. Mỗi chúng ta đều có một bản tâm lương thiện, trong sáng. Đạo Phật gọi đó là Phật tánh. Vì nhiều lí do nên nhiều khi bản tâm chân thật ấy bị che lấp đi. Không phải lúc nào chúng ta cũng có thể yêu thương người khác vô điều kiện, đối đãi với mọi người một cách bình đẳng, không phân biệt và bằng tất cả sự chân thành của mình. Chúng ta yêu ghét, hờn giận, hơn thua với nhau. Ta không nhận ra người kia đang là nạn nhân của tất cả những trạng thái, cảm xúc bất an nơi mình. Đồng thời, ta cũng là nạn nhân của chính mình khi mất đi quyền kiểm soát với tâm trạng, suy nghĩ tiêu cực phát khởi bên trong và để chúng dẫn dắt, tạo nên những hành động, lời nói khiến ta phải hối hận. Thiền tâm từ là cách để chúng ta khơi dậy lại bản tính tốt đẹp ấy khi phát lên những ước nguyện thiện lành dành cho mọi người. Bởi, chỉ có lòng vị tha, suy nghĩ cho người khác, mới có thể thế chỗ cho sự ích kỷ vốn luôn thường trực trong mỗi con người.
Trước đây, Chap cho rằng cầu nguyện là một hình thức giống như xin xỏ sự rủ lòng thương từ một đấng thần linh, tiên Phật nào đó. Chap thì không tin một người hay thế lực nào có thể ban phát cho mình điều gì hay giải quyết mọi vấn đề thay cho chính mình được. Sẽ đúng là sự xin xỏ nếu lời nguyện của chúng ta chỉ tập trung cho lợi ích của riêng bản thân mình. Chẳng hạn như ta cầu tài, cầu lộc, cầu may mắn hay thậm chí cầu cho cái người vừa phê phán mình hôm nay ra đường sẽ gặp phải gió độc, cầu cho đứa nào lừa tiền mình không bao giờ làm ăn khá lên được… Những lời cầu nguyện này chỉ làm tăng lên sự ích kỷ của chúng ta mà thôi. Phật tánh, tâm từ sao có thể phát khởi?
Lời nguyện xuất phát từ tận sâu trong tâm chúng ta thì lại mang ý nghĩa hoàn toàn khác hẳn. Bạn sẽ nhanh chóng nhận thấy sự thay đổi mạnh mẽ trong tâm ngay khi bạn mở lòng mình ra thật tâm cầu nguyện cho người. Đó chính là sức mạnh chuyển hóa những xung lực ham muốn, ích kỷ của con người thành tình yêu thương và vị tha của một lời nguyện chân chính. Thay vì mong cầu lợi ích cá nhân, chúng ta lan tỏa tâm từ nơi mình tới tất cả người thân, bạn bè và ngay cả những người không quen biết: “Hôm nay tôi ngồi đây, nguyện cho những người xung quanh mình, ba mẹ, anh chị, bạn bè, bác bán rau ngoài đầu ngõ, anh bán bánh mì vừa chạy qua,… tất cả đều được sống trong bình an và hạnh phúc. Nguyện cho mọi người có được sức khỏe, niềm vui và sự kiên định để vượt qua mọi khó khăn,…”. Ngồi lặng yên, nhắm mắt và để hình ảnh của từng người hiện lên trong đầu. Bạn nghĩ tới những vấn đề mà họ đang gặp phải và phát lên lời nguyện tương ứng, mong cho họ sớm vượt qua. Khi mong muốn điều tốt đẹp cho mọi người như vậy cũng là lúc tâm bạn khởi lên một tình yêu thương vô hạn. Cảm giác nhẹ nhàng và bình yên ngập tràn. Lòng từ bi hiện hữu. Còn chỗ đâu cho những suy nghĩ, cảm xúc thiếu tích cực nào trỗi dậy. Tâm ta chuyển hóa chính từ đó.
Một người bạn từng tìm đến Chap và tâm sự rằng bạn ấy đang thất vọng về cách mà người thân đối xử với mình, dù gần như bạn không làm gì động chạm tới họ. Chap đã khuyên bạn cầu nguyện cho những người thân ấy, thay vì tiếp tục thở than để bồi thêm vào cảm giác khó chịu trong lòng. Nghe ra có vẻ ngớ ngẩn. Người ta đã hại mình trở nên khốn đốn, mình không trả đũa nhưng chẳng thể tốt đến mức cầu nguyện lại cho họ. Có chăng, đó chỉ là một thứ lòng tốt giả tạo mà thôi. Điều này đúng là không dễ chấp nhận. Nhưng nếu bạn nhìn sâu hơn một chút, đặt mình vào vị trí của những người kia, bạn sẽ thấy đó chẳng phải chuyện phi lý chút nào. Khi ai đó cố tình làm hại bạn, khiến bạn buồn phiền, thì thực ra họ cũng chẳng hạnh phúc hơn bạn. Có thứ hạnh phúc nào được xây dựng trên khổ đau của người khác? Chỉ có những người đang khổ mới muốn trút bỏ, lây lan sự khổ tâm đó ra xung quanh mà thôi. Họ nói xấu, chê bai bạn là vì trong họ, sự đố kỵ, ghen ghét đang ứ đầy. Họ cay nghiệt với bạn đồng nghĩa là lửa giận đang tự thiêu đốt họ. Nếu nhìn ra được điều này, bạn sẽ thấy mình không phải là nạn nhân duy nhất. Chính những người kia đang cần tới những điều tốt đẹp để tâm họ bớt đi được phiền não, khổ đau. Bạn cần cầu nguyện cho những người khiến mình tổn thương là như vậy. Thay vì để hận thù chồng chất hận thù, khổ đau chồng chất khổ đau, chúng ta cho nhau cơ hội để hóa giải. Tha thứ cho người khác cũng là tha thứ cho chính mình, trả lại sự bình yên cho tâm mình. Lúc này, bạn chỉ cần mở lòng mình ra và nguyện cho người kia được an ổn, nguyện cho họ đủ sự bình tâm để không còn reo rắc khổ đau cho người khác, nguyện cho họ đủ trí tuệ để nhận ra hạnh phúc thật sự không có mặt trong những lời nói mỉa mai hay nụ cười khinh miệt. Bạn sẽ thấy nỗi khổ tâm của mình tan biến tự bao giờ và tại đó, nơi tâm bạn, sự bình yên, lòng từ đang ngự trị. Đó chính là nhờ công năng chuyển hóa, chữa lành vết thương từ những lời cầu nguyện chân thật.
Sẽ là khó khăn nếu bạn bắt mình phải cầu nguyện ngay trong thời điểm cao trào của những cảm xúc tiêu cực. Vậy bạn có thể cho mình thêm chút thời gian để cơn bão lòng ấy đi qua. Cho tới khi tâm đã lắng dịu hơn một chút, chúng ta có thể tìm tới một chốn yên tĩnh để nhìn nhận lại vấn đề và thực hiện lời nguyện bằng tất cả sự chân thành, tưới tẩm lên tâm mình những ý nghĩ thiện lành, tốt đẹp. Một người bạn đã kể cho Chap quá trình bạn ấy cầu nguyện cho sếp mình sau một trận xung đột tại công ty. Khi đã có sự bình tâm nhất định, trong căn phòng yên tĩnh, bạn tưởng tượng vị sếp trước mặt mình, bắt đầu cầu nguyện, mong cho mối quan hệ được bình an, mong mọi thứ không trở nên tệ đi. Và bạn nhận ra sự bực tức nơi mình dần giảm xuống. Bạn bớt đi sự than thở vì việc bị khiển trách và cảm thấy mình an ổn trở lại, năng lượng đủ đầy.
Thiền tâm từ, hay đơn giản là sự nguyện cầu những điều tốt đẹp dành cho mọi người, có công năng chuyển hóa mà bạn không thể hình dung nổi cho tới khi thực hiện. Những lời thầm thì trong tâm thánh thiện, những hình dung về người thân, người quen, thậm chí xa lạ, với một nụ cười bao dung, sẽ khiến lòng ta thêm an ổn, nhẹ nhàng, giúp cho tình thương phát khởi nhiều hơn trong ta mỗi ngày, để ta được sống với hạnh phúc, tình yêu trọn vẹn.
Nguồn: Chap Zen
